ESG
2025-12-02 ile Admin

“ESG” — Çevresel, Sosyal ve Yönetişim: Sorumlu ve Sürdürülebilir İş Yapma Çerçevesi

ESG (Environmental, Social and Governance – Çevresel, Sosyal ve Yönetişim), bir kuruluşun ne kadar sorumlu ve sürdürülebilir biçimde faaliyet gösterdiğini değerlendirmek için kullanılan küresel ölçekte en yaygın çerçevedir. ESG yaklaşımı, kökenini Birleşmiş Milletler’in finans kuruluşlarına çevresel, sosyal ve yönetişim kriterlerini yatırım kararlarına entegre etmelerini öneren 2004 tarihli “Who Cares Wins” raporundan alır. Bugün ESG, sürdürülebilir finansın ve kurumsal stratejilerin temel yapı taşlarından biri hâline gelmiştir.1

ESG, bir şirketin uzun vadeli dayanıklılığını ve etik davranışlarını üç boyutta değerlendirir:

  • Çevresel: iklim etkisi, emisyonlar, enerji verimliliği, su kullanımı, biyolojik çeşitlilik, atık yönetimi.
  • Sosyal: çalışma standartları, iş sağlığı ve güvenliği, eşitlik ve kapsayıcılık, toplumsal etki, tüketici hakları.
  • Yönetişim: şeffaflık, yolsuzlukla mücadele, yönetim kurulu hesap verebilirliği, veri koruma, risk yönetimi.

Günümüzde ESG çerçeveleri, küresel düzeyde onlarca trilyon dolarlık varlık yöneten yatırımcıların kararlarını şekillendirmekte; şirketlerin stratejilerini, risk yönetim süreçlerini ve etki iletişimini doğrudan etkilemektedir.2

ESG Neden Önemlidir?

ESG’nin hızlı yükselişi, finansal performansla sürdürülebilirlik performansının birbirinden ayrılamayacağı gerçeğinin küresel ölçekte kabul görmesinin sonucudur. Araştırmalar, güçlü ESG profiline sahip şirketlerin daha dayanıklı olduğunu, daha iyi yönetildiğini, düzenleyici ve itibari risklere daha az maruz kaldığını ve uzun vadeli değer yaratımına daha fazla katkı sağladığını göstermektedir.3

Hükümetler de ESG’yi iklim raporlaması, tedarik zinciri şeffaflığı ve sorumlu finans gibi alanlarda düzenleyici çerçevelere entegre etmeye başlamış; böylece ESG yalnızca gönüllü bir iyi uygulama değil, gelişen bir küresel standart hâline gelmiştir.

ESG’nin Paydaşlara Sağladığı Faydalar

  • Hükümetler için: ESG, iklim değişikliğiyle mücadele, sorumlu çalışma standartları ve temiz büyüme gibi politika hedeflerine katkı sağlar. İş dünyasının davranışlarını ulusal ve küresel sürdürülebilirlik gündemleriyle uyumlu hale getirir.
  • Şirketler için: SAME-SSP gibi çok sektörlü şirketlerde ESG stratejik bir avantaj sunar. Risk yönetimini iyileştirir, küresel pazarlarda güvenilirliği artırır, yatırım çekme kapasitesini güçlendirir ve temiz enerji, tarımsal gıda, su, sağlık, eğitim ve fintech gibi sektörlerde operasyonel mükemmelliği destekler.
  • Sivil toplum ve STK’lar için: ESG çerçeveleri şeffaflığı artırır; bağımsız aktörlerin kurumsal etkiyi izlemesine ve hesap verebilirliği teşvik etmesine olanak tanır.
  • Tüketiciler için: ESG, bir şirketin etik, çevreye duyarlı ve toplumsal sorumluluk sahibi uygulamaları benimsediğini gösterir; güveni ve marka bağlılığını artırır.
  • Gelecek nesiller ve gezegen için: ESG, uzun vadeli düşünmeyi, kaynak verimliliğini, iklim eylemini ve toplumların ve ekosistemlerin korunmasını teşvik eder.

SAME-SSP ESG’yi Nasıl Değer Yaratmak İçin Kullanabilir?

SAME-SSP’nin temiz enerji, sürdürülebilir tarımsal gıda, su yönetimi, sağlık, eğitim ve dijital finans gibi alanlardaki faaliyetleri göz önüne alındığında ESG, sorumlu büyüme ve uluslararası ortaklıklar için güçlü bir temel sunar. ESG çerçevesi SAME-SSP’ye şu imkânları sağlar:

  • Tüm iş birimlerinde çevresel sorumluluk, toplumsal etki ve etik yönetişim ilkelerinin sistematik entegrasyonu;
  • Yatırımcıların, hükümetlerin ve iş ortaklarının beklediği küresel sürdürülebilirlik standartlarına güçlü uyum;
  • Temiz teknolojiler, kapsayıcı hizmetler ve etki odaklı inovasyonda liderlik;
  • Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) ve Küresel İlkeler Sözleşmesi4 ile uyumlu bir stratejik konumlanma;
  • Uzun vadeli rekabet gücünün artırılması ve etki odaklı küresel piyasalarda güçlü bir kurumsal konum elde edilmesi.

ESG ilkelerini benimsemek ve iş süreçlerine entegre etmek, SAME-SSP’nin temel taahhüdünü güçlendirir: topluma, endüstriye ve gezegene fayda sağlayan, akıllı çözümler ve stratejik ortaklıklar yoluyla sorumlu, şeffaf ve geleceğe dönük değer yaratmak.


Dipnotlar

  1. United Nations Global Compact & United Nations Environment Programme Finance Initiative (2004). Who Cares Wins: Connecting Financial Markets to a Changing World. United Nations. ↩︎
  2. GSIA (2021). Global Sustainable Investment Review 2021. Global Sustainable Investment Alliance.
    ↩︎
  3. Friede, G., Busch, T., & Bassen, A. (2015). ESG and financial performance: aggregated evidence from more than 2000 empirical studies. Journal of Sustainable Finance & Investment, 5(4), 210–233. ↩︎
  4. Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi (UN Global Compact) ile ESG çerçeveleri, şirketlerin sorumlu, şeffaf ve sürdürülebilir bir şekilde faaliyet göstermesini teşvik etme hedefini paylaşır; ancak farklı düzeylerde işlerler ve farklı mekanizmalara dayanırlar.
    Benzerlikler: Her iki girişim de sürdürülebilirliğin iş stratejisi ve operasyonlarına entegre edilmesini amaçlar. İnsan hakları, çalışma standartları, çevresel koruma, etik davranış ve hesap verebilirlik gibi ortak temaları vurgularlar. Ayrıca her ikisi de Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına (SKA) katkı sağlar.
    Farklılıklar: UN Global Compact, insan hakları, çalışma yaşamı, çevre ve yolsuzlukla mücadele alanlarındaki uluslararası normlara dayanan gönüllü ve ilke-temelli bir girişimdir. Odak noktası kurumsal taahhüt, öğrenme, raporlama ve küresel ağlara katılımdır.
    ESG ise yatırımcılar, düzenleyiciler ve analistler tarafından bir şirketin çevresel, sosyal ve yönetişim performansını değerlendirmek için kullanılan bir ölçüm ve değerlendirme çerçevesidir. Küresel İlkeler Sözleşmesi davranışa rehberlik ederken, ESG sonuçların ne ölçüde başarıldığını gösteren kriterler sunar.
    İlişki ve Etkileşim: UN Global Compact, ESG beklentileriyle doğal olarak uyumlu olan bir normatif temel sağlar. Global Compact’a katılan şirketler, insan hakları, çevre, emek standartları ve yolsuzlukla mücadele gibi alanlarda ESG değerlendirmelerinde öne çıkan uygulamalarını güçlendirir.
    ESG ise Küresel İlkeler Sözleşmesi’nin birçok ilkesini ölçülebilir göstergelere dönüştürerek yatırım ve düzenleme bağlamlarında uygulamaya taşır.
    Pratikte, Global Compact katılımı ile güçlü ESG performansı birbirini karşılıklı olarak güçlendirir: Global Compact şirketlere “ne yapmaları gerektiğini” gösterirken, ESG “bunu ne kadar iyi yaptıklarını” ölçer. ↩︎